Συνέντευξη στην ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ
Εν μέσω σημαντικών μεταρρυθμίσεων στον τομέα της Υγείας, η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας Ειρήνη Αγαπηδάκη μάς εξηγεί το πώς θα λειτουργήσει στο εξής η Πρωτοβάθμια Φροντίδα και ποιες αλλαγές θα δούμε με στόχο την καλύτερη πρόσβαση των ασθενών στις υπηρεσίες υγείας, αλλά και την ανασυγκρότηση του Εθνικού μας Συστήματος Υγείας, το οποίο έχει «μείνει» στο πλαίσιο της έναρξης λειτουργίας του εδώ και 40 χρόνια.
- Κυρία υπουργέ, έχετε αναλάβει ένα βαρύ χαρτοφυλάκιο στο υπουργείο Υγείας αυτή τη στιγμή, αυτό της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Και ξεκινώ με το ανοιχτό θέμα του Προσωπικού Ιατρού. Πού βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή, πόσοι έχουν γραφτεί στις λίστες και ποιο είναι το πρόγραμμα του υπουργείου για το θεσμό αυτόν;
Η μεταρρύθμιση του Προσωπικού Ιατρού (Π.Ι.) προχωράει κανονικά, είμαστε σε πολύ καλό σημείο. Θέλω να τονίσω για άλλη μια φορά ότι ο Π.Ι. δεν αποτελεί ξεχωριστή ειδικότητα, αλλά ένας ρόλος στο πλαίσιο του συστήματος υγείας, ο οποίος έχει ως βασική αποστολή τα ζητήματα της πρόληψης.
Μέχρι το τέλος του 2022 κάναμε μια σημαντική αρχή, αναπτύσσοντας το δομικό πλαίσιο για τον Προσωπικό Ιατρό. Τώρα είναι η ώρα να βελτιστοποιήσουμε τη λειτουργία του. Ερχόμαστε, λοιπόν, να ενισχύσουμε το θεσμό του Π.Ι. μέσω της δημιουργίας μιας νέας δεξαμενής γιατρών, ώστε να βρίσκει κάθε πολίτης Προσωπικό Ιατρό κοντά στο μέρος όπου κατοικεί. Έχουμε ήδη προχωρήσει στις σχετικές αναλύσεις και γνωρίζουμε σε επίπεδο δήμου πόσους Προσωπικούς Ιατρούς χρειαζόμαστε. Έτσι, θα ανοίξουμε ισάριθμες θέσεις στελεχώνοντάς τις με νέους ιατρούς, ώστε να καλύψουμε τις ανάγκες των πολιτών.
Σε σχέση με το χρονοδιάγραμμα, υπολογίζουμε ότι κατά τον Μάιο θα έχουν δημοσιευτεί ο νέος νόμος και οι Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις για την υλοποίησή του. Ακολούθως, το δεύτερο εξάμηνο του έτους προχωράμε με τα επιχειρησιακά, που σημαίνει το άνοιγμα των νέων θέσεων και τη στελέχωση, ώστε να γίνει πιο λειτουργικό το σύστημα και μέχρι τέλος του χρόνου να έχουμε αυξήσει τη δεξαμενή για να μπορούν να εγγραφούν οι πολίτες. Άρα μιλάμε για δύο φάσεις. Πρώτο εξάμηνο του έτους τα νομοθετικά, θα το έλεγα έτσι. Δεύτερο εξάμηνο του έτους τα επιχειρησιακά.
Επιχειρούμε, λοιπόν, να εντάξουμε δυναμικά στη ζωή των πολιτών, στην καθημερινότητά τους την έννοια της πρόληψης. Να μην πηγαίνουν στον γιατρό μόνο εφόσον έχουν εκδηλώσει μια νόσο. Η θέσπιση του συστήματος του Προσωπικού Ιατρού αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές μεταρρυθμίσεις που έχουν υλοποιηθεί τις τελευταίες δεκαετίες στον τομέα της ΠΦΥ. Προχωράμε, λοιπόν, δυναμικά στη β’ φάση της μεταρρύθμισης του Π.Ι.
- Πρόσφατα αναφερθήκατε στην ειδικότητα των γενικών ιατρών, η οποία κρίνεται πλέον αναγκαία στη χώρα μας προκειμένου να στελεχωθεί σωστά η ΠΦΥ. Πώς θα μπορούσαμε κατά τη γνώμη σας να αυξήσουμε τους νέους που θα επιλέξουν στην ιατρική σχολή αυτή την ειδικότητα και πόσο καιρό θα κάνει κάποιος να κάνει ειδικότητα στη χώρα μας;
Θέλω να σταθώ ιδιαίτερα στο κομμάτι των κινήτρων που παρέχουμε, ώστε να αυξήσουμε το ποσοστό των νέων ιατρών μας που επιλέγουν Γενική Ιατρική και Παθολογία ως ειδικότητα. Μετά τον πρώτο χρόνο, οι νέοι γιατροί που θα υπηρετούν ως Προσωπικοί Ιατροί θα έχουν τη δυνατότητα, εάν διαλέξουν να ακολουθήσουν την ειδικότητα της Γενικής Ιατρικής ή της Παθολογίας, πέρα από τα επιστημονικά κίνητρα, να λάβουν και οικονομικό κίνητρο της τάξης των 30.000 ευρώ το έτος (για κάθε έτος που διαρκεί η ειδικότητα), πλέον του μισθού που παίρνουν ως ειδικευόμενοι, προκειμένου να προσελκύσουμε ανθρώπους σε αυτή την ειδικότητα.
Είναι πάρα πολύ δύσκολο έως αδύνατο να οικοδομήσουμε Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας και γενικά ισχυρό και βιώσιμο Εθνικό Σύστημα Υγείας χωρίς πρόληψη. Και πρόληψη σημαίνει γενικοί ιατροί και παθολόγοι κατά βάση. Στη χώρα μας, παρά το γεγονός ότι έχουμε αυξημένο ποσοστό ιατρών γενικότερα, μόλις το 6% από αυτούς σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα είναι γενικοί ιατροί ή παθολόγοι, ενώ ο μέσος όρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι 20% και σε χώρες όπως η Πορτογαλία, που έχουν πολύ καλή απόδοση τα τελευταία χρόνια στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα, φτάνει το 40%. Καταλαβαίνετε, λοιπόν, ότι έχουμε πολύ δρόμο να καλύψουμε. Αυτός είναι και ο λόγος που δίνουμε επιστημονικά και οικονομικά κίνητρα στους νέους ιατρούς, χαράζοντας ένα μονοπάτι επαγγελματικής σταδιοδρομίας στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Δίνουμε, λοιπόν, αυτά τα ισχυρά κίνητρα για 5 χρόνια -όσα διαρκεί η ειδίκευση σε αυτές τις δύο ειδικότητες- με την υποχρέωση οι ιατροί που θα τα λάβουν να μείνουν για ισάριθμα έτη στο ΕΣΥ. Έτσι, και κινητροδοτούμε σημαντικά την ενίσχυση των ειδικοτήτων της Γενικής Ιατρικής και Παθολογίας και επιδιώκουμε να ενισχύσουμε με αυξημένο αριθμό γιατρών το σύστημα υγείας για τα επόμενα 10 χρόνια.
- Στο πρόγραμμα του υπουργείου είναι, όπως ανακοινώσατε, και η αλλαγή του αναχρονιστικού πια θεσμού του αγροτικού ιατρού με έναν πιο εξελιγμένο ρόλο. Θα θέλατε να μας εξηγήσετε πώς θα επιτευχθεί αυτή η αλλαγή και τι θα προσφέρει στους επιστήμονες, αλλά και στην ελληνική επαρχία γενικότερα;
Όπως έχουμε ξαναπεί, αναμορφώνεται ο θεσμός της υπηρεσίας υπαίθρου (αγροτικό), καθώς δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες τού σήμερα. Δεν καταργούνται τα τοπικά ιατρεία που υπάρχουν ήδη στη χώρα, αλλά ανοίγουν επιπλέον θέσεις, ειδικά στις περιοχές όπου υπάρχει αυξημένη έλλειψη προσωπικών ιατρών, όπως είναι π.χ. η Αττική και η Κεντρική Μακεδονία, και στελεχώνονται με επιπλέον ιατρούς. Ο στόχος των αλλαγών αυτών είναι να αυξήσουμε τον αριθμό των ιατρών, ώστε κανένας πολίτης να μη μείνει ακάλυπτος, κάθε πολίτης σε κάθε γωνιά της χώρας να έχει τον Προσωπικό του Ιατρό.
- Η σκέψη σας για την αλλαγή του brain drain σε brain gain είναι εξαιρετικά καλή, διότι η Ελλάδα αιμορραγεί τα τελευταία χρόνια από τη φυγή στο εξωτερικό καταρτισμένου επιστημονικού προσωπικού. Πώς μπορεί να επιτευχθεί όμως ο στόχος χωρίς να δημιουργηθούν αντιπαλότητες μεταξύ των υγειονομικών;
Έχουμε αναφέρει ξανά στο παρελθόν ότι θέλουμε να προσελκύσουμε μέλη ΔΕΠ και από το εξωτερικό που έχουν ειδικευτεί σε αυτά τα αντικείμενα.
Έχουμε, λοιπόν, το λεγόμενο «golden hello», όπου θα δώσουμε για ένα ή δύο έτη ένα ποσό με ανώτατο όριο τις 100 χιλιάδες ευρώ, για να έχουμε τη δυνατότητα να προσελκύσουμε κάποιους εξειδικευμένους στην προληπτική Ιατρική και την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας επιστήμονες Ελληνες από το εξωτερικό.
Ενδεικτικά έχουμε εδώ τη μεγάλη Βρετανία, την Κύπρο, αλλά έχουμε κι άλλες χώρες στις οποίες θα μπορούν οι άνθρωποι να κάνουν αίτηση, να τους διευκολύνουμε να αφήσουν την ερευνητική καριέρα, την ακαδημαϊκή καριέρα που έχουν ήδη στήσει και να έρθουν στη χώρα μας να υπηρετήσουν στα πανεπιστημιακά Κέντρα Υγείας.
Εκτός από αυτά, δρομολογούμε όμως προσλήψεις 1.375 θέσεων στην πρωτοβάθμια το επόμενο διάστημα. Από αυτές οι 360 θέσεις αφορούν γιατρούς, οι 600 νοσηλευτές, οι 385 λοιπό προσωπικό. Στο λοιπό προσωπικό θέλουμε να δώσουμε λίγο μεγαλύτερη έμφαση στους επισκέπτες υγείας, στις μαίες, στους μαιευτές, και να πω ότι οι επισκέπτες και οι επισκέπτριες υγείας θα έχουν έναν αναβαθμισμένο ρόλο στο νέο μοντέλο της Πρωτοβάθμιας.
Και τις 30 βέβαια θέσεις μελών ΔΕΠ για τα πανεπιστημιακά Κέντρα Υγείας που είπαμε ήδη. Δεν αφήνουμε κανέναν απέξω. Οι προσπάθειές μας επικεντρώνονται στην ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των επαγγελματιών υγείας, αντί για τον ανταγωνισμό. Στόχος όλων μας πρέπει να είναι η βελτίωση του συστήματος υγείας για το κοινό καλό.
- Είναι σίγουρο ότι η Υγεία χρειάζεται οικονομική ενίσχυση. Το Ταμείο Ανάκαμψης αποτελεί ένα φωτεινό μονοπάτι, ωστόσο πιθανότατα να χρειαστεί κι άλλη ενίσχυση. Ποιο είναι το ύψος των χρημάτων που θα δοθούν στην Υγεία μέσω του Ταμείου και πώς θα μπορούσαμε να βρούμε κι άλλους πόρους για να βοηθηθεί ο τομέας αυτός;
Το Ταμείο Ανάκαμψης μας δίνει τη δυνατότητα να λύσουμε αρκετά προβλήματα και να αναβαθμίσουμε σημαντικά τη δημόσια υγεία. Είναι χαρακτηριστικό ότι περισσότερα από 600 εκατ. ευρώ θα διατεθούν συνολικά στη δημόσια υγεία και την Πρωτοβάθμια Περίθαλψη, προκειμένου να υλοποιηθεί ο σχεδιασμός του υπουργείου στους συγκεκριμένους τομείς, με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης. Συνολικά, το 9% περίπου των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης πάει στην Υγεία. Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας μας που γίνεται μία τέτοιου μεγέθους επένδυση στην πρόληψη και την υγεία του πληθυσμού.
Έχουμε, λοιπόν, σημαντικούς εξασφαλισμένους πόρους για να υλοποιήσουμε σημαντικές δράσεις για την αναβάθμιση της ΠΦΥ και την εστίαση στην πρόληψη από το Ταμείο Ανάκαμψης, αλλά και από το ΕΣΠΑ.
- Πρόσφατα αναφερθήκατε στη μείωση των ανισοτήτων στην Υγεία και στα προγράμματα πρόληψης. Θα θέλατε να μας εξηγήσετε ποια είναι αυτά τα προγράμματα και ποιους πολίτες αφορούν;
Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας μας που έχουμε επιτέλους οργανωμένα, εθνικά, πληθυσμιακά προγράμματα πρόληψης. Πρόκειται για μια από τις σημαντικότερες τομές που καταφέραμε ποτέ στην Υγεία. Ενδεικτικά, μέσω του προγράμματος πρόληψης για τον καρκίνο του μαστού «Φώφη Γεννηματά», έχουν εντοπιστεί έγκαιρα με ευρήματα πάνω από 20.000 γυναίκες. Αν δεν είχαμε το πρόγραμμα αυτό, όλες αυτές οι γυναίκες θα πήγαιναν στον ιατρό όταν θα είχαν ήδη αρχίσει να παρατηρούν συμπτώματα, που σημαίνει ότι θα είχε ήδη εγκατασταθεί η νόσος. Αυτή είναι η σπουδαία συνεισφορά των εθνικών προγραμμάτων πρόληψης. Δεν περιμένουν να αρρωστήσουμε και να πάμε στον ιατρό, αλλά μας καλούν να κάνουμε τις δωρεάν προληπτικές εξετάσεις προτού εκδηλωθούν τα συμπτώματα (για αυτό μιλάμε και για ΠΡΟ-συμπτωματικό έλεγχο), ώστε να έχουμε έγκαιρο εντοπισμό και να μπορούμε με ελάχιστα επεμβατικές μεθόδους να κερδίσουμε περισσότερα χρόνια υγιούς ζωής.
Η αντιμετώπιση των κοινωνικών ανισοτήτων στην Υγεία είναι κεντρικός άξονας στην πολιτική μας και επιχειρούμε να τις αντιμετωπίσουμε με ένα πλέγμα πολιτικών. Ενδεικτικά αναφέρω ότι στα προγράμματα πρόληψης συμμετέχουν όλοι οι δικαιούχοι, ανεξάρτητα από το αν έχουν ή όχι ασφαλιστική ικανότητα. Έτσι, οι πολίτες έχουν τη δυνατότητα να κάνουν δωρεάν προληπτικές εξετάσεις σε δημόσια και ιδιωτικά κέντρα σε όλη τη χώρα χωρίς να επιβαρύνονται οικονομικά. Επιπλέον, δεν έχουμε συμπεριλάβει μόνο τη βασική εξέταση πρώτης γραμμής, όπως είναι για παράδειγμα το Τεστ Παπανικολάου, αλλά παρέχουμε δωρεάν και την κολποσκόπηση και τη βιοψία ακόμα, για όσες γυναίκες χρειάζεται. Αυτό το κάνουμε ακριβώς για να μη σκεφτεί η γυναίκα το κόστος που μπορεί να συνεπάγεται ο εντοπισμός ευρήματος στην πρώτη εξέταση, γιατί αυτό είναι ένα από τα βασικά εμπόδια που αποτρέπουν τις γυναίκες να κάνουν ακόμα και τη βασική εξέταση. Δίνοντας, λοιπόν, δωρεάν όλο το σετ εξετάσεων και παρέχοντας ένα ευρύ δίκτυο σημείων εξέτασης σε όλη τη χώρα, οι γυναίκες μπορούν να κάνουν αυτές τις εξετάσεις εύκολα, γρήγορα και δωρεάν. Έτσι μειώνουμε στην πράξη τις ανισότητες στην πρόσβαση στις υπηρεσίες πρόληψης. Ένα άλλο παράδειγμα αφορά το δίκτυο Τηλεϊατρικής που αναπτύσσουμε σε όλη τη χώρα και ουσιαστικά εξαλείφει τις ανισότητες στην πρόσβαση κ.ά.
- Απλοποίηση της διαδικασίας των εμβολιασμών με την εφαρμογή της ΠΦΥ στα φαρμακεία. Κατά πόσο θα βοηθήσει να αποσυμφορηθούν οι δομές υγείας;
Η χώρα μας διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα δίκτυα φαρμακείων στην Ευρωπαϊκή Ένωση που φτάνουν τα 11.000 και βρίσκονται σε κάθε σημείο. Μας παρέχουν, λοιπόν, τη δυνατότητα να φτάσουμε σε κάθε πολίτη, ενώ σε πολλές χώρες αποτελούν μέρος του δικτύου της ΠΦΥ μέσα από συγκεκριμένες και αυστηρές προϋποθέσεις.
Η χώρα μας διαθέτει ένα ευρύ δίκτυο σημείων εμβολιασμού κατά της Covid- 19 σε πάνω από 400 σημεία σε όλη τη χώρα, σε δημόσιες δομές, όπου μπορούν οι πολίτες να εμβολιαστούν δωρεάν κλείνοντας το ραντεβού τους με τους γνωστούς πια ψηφιακούς -και όχι μόνον- τρόπους. Αξίζει να σημειωθεί ότι, μιας και αλλάζουμε πλέον σελίδα σε σχέση με την πανδημία και έχουμε πια ετήσιο εμβολιασμό, προσπαθούμε να επεκτείνουμε το δίκτυο εμβολιασμού, παρέχοντας επιπλέον τη δυνατότητα εμβολιασμού κατά της Covid-19 μέσω των φαρμακείων.
Ο πολίτης θα συνεχίσει να έχει τη δωρεάν δυνατότητα εμβολιασμού στα εμβολιαστικά κέντρα που λειτουργούν σε όλη τη χώρα, αν όμως επιθυμεί να εμβολιαστεί στο φαρμακείο, θα επιβαρύνεται με ένα αντίτιμο της τάξης των 5 ευρώ. Και σε αυτήν όμως την περίπτωση το εμβόλιο διενεργείται από τον φαρμακοποιό μετά από ιατρική συνταγή.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Η Ειρήνη Αγαπηδάκη είναι ψυχολόγος, με μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης (MSc) στην Προαγωγή και Αγωγή Υγείας από την Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και διδακτορικό δίπλωμα (PhD) στο γνωστικό αντικείμενο της Ψυχολογίας της Υγείας από την ίδια Σχολή, ενώ έχει μετεκπαιδευτεί και σε θέματα πρόληψης των ψυχικών διαταραχών και προαγωγής ψυχικής υγείας. Επιπλέον, έχει πολυετή διδακτική και ερευνητική εμπειρία στα πεδία της χάραξης πολιτικών δημόσιας υγείας, στη μεθοδολογία έρευνας στη δημόσια υγεία και στην προαγωγή ψυχικής υγείας, στο πλαίσιο εθνικών, ευρωπαϊκών και διεθνών ερευνητικών προγραμμάτων.
Εργάστηκε ως ερευνητική συνεργάτις επί σειρά ετών στο Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής της Ιατρικής Σχολής Αθηνών, ενώ κατά το πρόσφατο παρελθόν εξελέγη και υπηρετούσε ως λέκτορας Δημόσιας Υγείας στην Ιατρική Σχολή του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου. Έχει συγγράψει και δημοσιεύσει ερευνητικές εργασίες σε επιστημονικά περιοδικά με κριτές, ενώ έχει παρουσιάσει αποτελέσματα των ερευνητικών της εργασιών σε πολλά ελληνικά και διεθνή συνέδρια.
To 2019 παραιτήθηκε από την ακαδημαϊκή της θέση, προκειμένου να αναλάβει τα καθήκοντα της ειδικής γραμματέως Προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων στο υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, όπου παρέμεινε ως το 2022. Στα τέλη Δεκεμβρίου 2022, ανέλαβε τα καθήκοντα της γενικής γραμματέως Δημόσιας Υγείας.
Για μεγέθυνση πατήστε ΕΔΩ
