Αναδημοσίευση από το περιοδικό Health Next Generation (Τεύχος 26)
Γράφει ο Γεώργιος Τσιβγούλης, MD, PhD, MSc, FESO, FEAN, FAAN, καθηγητής Νευρολογίας και διευθυντής Β’ Νευρολογικής Κλινικής ΕΚΠΑ, ΠΓΝ «Αττικόν»
Η Μονάδα Αυξημένης Φροντίδας Αγγειακών Εγκεφαλικών Επεισοδίων (ΜΑΦ ΑΕΕ) της Β΄ Νευρολογικής Κλινικής του ΕΚΠΑ στο ΠΓΝ «Αττικόν» είναι μια χωροταξικώς διακριτή μονάδα νοσηλείας που δέχεται αποκλειστικά ασθενείς με Aγγειακό Eγκεφαλικό Eπεισόδιο (ΑΕΕ). Με δυναμικότητα 6 κλινών, λειτουργεί από τον Δεκέμβριο του 2023. Στον 1,5 χρόνο λειτουργίας της, με συνολική πληρότητα 99%, έχουν νοσηλευτεί πάνω από 600 ασθενείς με οξύ ΑΕΕ. Η μέση διάρκεια νοσηλείας στη ΜΑΦ ΑΕΕ ανέρχεται στις 5 ημέρες. Το 20% των ασθενών με ισχαιμικά ΑΕΕ έχουν λάβει θεραπείες επαναιμάτωσης (ενδοφλέβια θροβόλυση ή/και μηχανική θρομβεκτομή). Τα ποσοστά επιπλοκών που καταγράφησαν είναι πολύ χαμηλά, μόλις 6%.
Είναι η πρώτη Μονάδα Αυξημένης Φροντίδας Αγγειακών Εγκεφαλικών Επεισοδίων που λειτούργησε στο Εθνικό Σύστημα Υγείας με την εφαρμογή του ΦΕΚ 184/Α/3-11-2023 για τη Δημιουργία Εθνικού Δικτύου Μονάδων Αυξημένης Φροντίδας για την αντιμετώπιση ασθενών με Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια, που προβλέπει τη λειτουργία συνολικά 19 Μονάδων σε όλη την ελληνική επικράτεια.
Λειτουργεί υπό την καθοδήγηση μιας διεπιστημονικής ομάδας επαγγελματιών υγείας με εξειδίκευση στη φροντίδα των ασθενών με ΑΕΕ. Παρέχει μια συνολική διαχείριση των ασθενών με ΑΕΕ που περιλαμβάνει την επείγουσα διάγνωση και θεραπεία, την έγκαιρη έναρξη δευτερογενούς πρόληψης και κινητοποίησης, καθώς και την ασφαλή μεταφορά του ασθενούς για περαιτέρω αποκατάσταση χωρίς διακοπές στην αλυσίδα της συνεχούς ιατρικής φροντίδας. Άξιον αναφοράς είναι το γεγονός ότι η πλειοψηφία των ασθενών (>70%) που έλαβαν υπηρεσίες υγείας στη ΜΑΦ ΑΕΕ εξήλθε σε άριστη λειτουργική κατάσταση χωρίς υπολειμματική αναπηρία.
Ο κ. Γεώργιος Τσιβγούλης
Πληθυσμιακή κάλυψη
Η ΜΑΦ ΑΕΕ της Β΄ Νευρολογικής Κλινικής του ΕΚΠΑ στο ΠΓΝ «Αττικόν» παρέχει ευρύτατη πληθυσμιακή κάλυψη. Ανήκοντας στη 2η Υ.ΠΕ., καλύπτει τις ανάγκες της υγειονομικής περιφέρειας, συμπεριλαμβανομένων των νήσων του Αιγαίου που ανήκουν στην 2η Υ.ΠΕ. Εφημερεύει σε καθημερινή βάση και δύναται να δεχτεί περιστατικά από όλη την ελληνική επικράτεια 365 μέρες τον χρόνο.
Σύγχρονες θεραπευτικές πρακτικές
Στη ΜΑΦ ΑΕΕ παρέχονται όλες οι σύγχρονες θεραπείες για τα οξέα ισχαιμικά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, όπως είναι οι θεραπείες επαναιμάτωσης δηλαδή η ενδοφλέβια θρομβόλυση και η μηχανική θρομβεκτομή, σε αγαστή συνεργασία με το Β΄ Εργαστήριο Ακτινολογίας ΕΚΠΑ και τη Β΄ Κλινική Εντατικής Θεραπείας στο ΠΓΝ «Αττικόν». Ειδικότερα, για την ενδοφλέβια θρομβόλυση η Β΄ Νευρολογική Κλινική του ΕΚΠΑ ήταν η πρώτη Νευρολογική Κλινική στην Ελλάδα που χρησιμοποίησε τον νεότερο θρομβολυτικό παράγοντα, την τενεκτεπλάση, σε απόλυτη εναρμόνιση με τις σύγχρονες διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες, βελτιστοποιώντας τη διαχείριση των ασθενών και επιτυγχάνοντας συνολικά καλύτερα αποτελέσματα. Επίσης, η προηγμένη απεικόνιση που υπάρχει στο ΠΓΝ «Αττικόν» με διενέργεια μαγνητικής τομογραφίας ή αξονικής αιμάτωσης σε ασθενείς με υπεροξύ ισχαιμικό ΑΕΕ δίνει τη δυνατότητα να παρέχονται τα ευεργετικά αποτελέσματα των θεραπειών επαναιμάτωσης σε περισσότερους ασθενείς.
Όμως και οι ασθενείς, οι οποίοι δεν είναι λόγω παρέλευσης χρονικού παραθύρου κατάλληλοι να λάβουν θεραπεία επαναιμάτωσης, δύνανται να ωφεληθούν σε μεγάλο βαθμό συμμετέχοντας στις τρέχουσες διεθνείς κλινικές μελέτες για τα ΑΕΕ, τις οποίες υποστηρίζει η ΜΑΦ ΑΕΕ της Β΄ Νευρολογικής Κλινικής ΕΚΠΑ, λαμβάνοντας πρωτοποριακές θεραπείες τόσο για την οξεία φάση του εγκεφαλικού (redasemtide, LT3001) όσο και για τη δευτερογενή πρόληψη (asundexian, milvexian,) παράλληλα με τη συνεχιζόμενη στενή ιατρική παρακολούθηση με απώτερο στόχο τη μεγιστοποίηση της έκβασης και της λειτουργικής ανεξαρτησίας τους με το πέρας της νοσηλείας τους. Η Β΄ Νευρολογική Κλινική ΕΚΠΑ άλλωστε έχει δημιουργήσει «παράδοση» τα τελευταία χρόνια, διαμορφώνοντας ηγετική παρουσία στις διεθνείς κλινικές πολυκεντρικές μελέτες που συμμετέχει, αναφορικά με την ένταξη και συμμόρφωση των ασθενών.
Όσον αφορά στην αντιμετώπιση αιμορραγικών αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, σύγχρονες θεραπείες με αναστροφή της δράσης των αντιπηκτικών φαρμάκων (ιδαρουσιζουμάμπη, andexanet alpha), ορθή διαχείριση αρτηριακής πίεσης με νεότερης γενιάς αντιυπερτασικά φάρμακα (κλεβιδιπίνη) και στενή συνεργασία με τη Β΄ Νευροχειρουργική Κλινική ΕΚΠΑ για τυχόν αφαίρεση του εγκεφαλικού αιμάτωματος οδηγούν συνολικά σε ευνοϊκότερες εκβάσεις και σε αυτούς τους ασθενείς.
Πέντε μέλη της Β΄ Νευρολογική Κλινικής του ΕΚΠΑ έχουν Διεθνή Πιστοποίηση στη Νευροϋπερηχογραφία. Αυτό δίνει τη δυνατότητα υπερηχογραφικής εξέτασης των ασθενών με triplex καρωτίδων και διακρανιακό Doppler σε καθημερινή βάση.
Διάκριση
Σε αναγνώριση της ορθής επιστημονικής διαχείρισης των ασθενών με Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια, η ΜΑΦ ΑΕΕ του ΠΓΝ «Αττικόν» έλαβε τον Δεκέμβριο του 2024 πιστοποίηση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό ΑΕΕ (European Stroke Unit Organization) μετά από σχετική εξέταση του φακέλου από ειδική διεθνή ομάδα εμπειρογνομώνων (ESO Stroke Unit Certification Committee). Η Μονάδα του Νοσοκομείου «Αττικόν» είναι η πρώτη Μονάδα ΑΕΕ του Εθνικού Συστήματος Υγείας που λαμβάνει τη σχετική ευρωπαϊκή πιστοποίηση.
Για την πιστοποίηση αυτή εξετάζονται αναλυτικά πολλά στοιχεία των νοσηλευόμενων ασθενών αλλά και των υποδομών του νοσοκομείου που φιλοξενεί τη Μονάδα, όπως η μέση διάρκεια νοσηλείας, ο αριθμός ενδοφλέβιων θρομβολύσεων, ο αριθμός μηχανικών θρομβεκτομών, ο αριθμός επεμβάσεων επαναγγείωσης καρωτίδας, η δυνατότητα διενέργειας νευροχειρουργικών επεμβάσεων, η δυνατότητα διενέργειας διακρανιακού Doppler σε όλους τους ασθενείς, η δυνατότητα διενέργειας νευροαπεικονιστικών εξετάσεων και ψηφιακής αγγειογραφίας, η δυνατότητα διενέργειας διαθωρακικών και διοισοφάγειων υπερηχοκαρδιογραφημάτων και παρατεταμένων καταγραφών καρδιακού ρυθμού, το ποσοστό ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων, η δυνατότητα κάλυψης της ΜΑΦ ΑΕΕ από τη ΜΕΘ του νοσοκομείου, η ύπαρξη σύγχρονων θεραπευτικών ιατρικών και νοσηλευτικών πρωτοκόλλων, η επάρκεια & εκπαίδευση του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού στη διαχείριση ασθενών με ΑΕΕ, η διεπιστημονική διαχείριση των ασθενών και, τέλος, η έκβαση των νοσηλευόμενων ασθενών κατά τη νοσηλεία τους και στο πρώτο τρίμηνο μετά τη νοσηλεία.
Επίσης, στον 1,5 χρόνο λειτουργίας της ΜΑΦ ΑΕΕ έλαβε για κάθε περίοδο τριών μηνών βραβείο από τον Διεθνή Οργανισμό Μη Κερδοσκοπικού χαρακτήρα Angels και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Αγγειακών Εγκεφαλικών Επεισοδίων (ESO) για την άριστη διαγνωστική και θεραπευτική διαχείριση των ασθενών με Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια (gold και platinum).
Προσωπικό
Το ιατρικό προσωπικό της ΜΑΦ ΑΕΕ αποτελείται από τον διευθυντή της Β΄ Νευρολογικής Κλινικής ΕΚΠΑ, 2 μέλη ΔΕΠ, 4 επιμελητές ΕΣΥ και 4 ειδικευόμενους Νευρολογίας. Το νοσηλευτικό προσωπικό της ΜΑΦ αποτελείται από έμπειρους νοσηλευτές, οι οποίοι ετησίως πλέον παρακολουθούν έναν εκπαιδευτικό κύκλο μαθημάτων που διοργανώνεται από την κλινική. Σημαντική αρωγή στη διεπιστημονική προσέγγιση των ασθενών παρέχουν εξειδικευμένοι στις ιδιαιτερότητες ασθενών με ΑΕΕ επιστημονικοί συνεργάτες (φυσίατρος, φυσικοθεραπευτές, λογοθεραπευτές και εργοθεραπευτής).
Εξοπλισμός
Στη ΜΑΦ ΑΕΕ υπάρχουν έξι monitor παρακολούθησης – ένα για κάθε κλίνη ασθενούς–, συνδεδεμένα με κεντρική μονάδα παρακολούθησης και καταγραφής. Για τις ανάγκες του διαγνωστικού ελέγχου των ασθενών με ΑΕΕ διατίθενται 3 υπερσύγχρονα μηχανήματα υπερηχογραφίας για έλεγχο των εξωκράνιων και ενδοκράνιων αγγείων, καθώς και ένα φορητό μηχάνημα διακρανιακής υπερηχογραφίας. Επίσης, υπάρχουν ένας ηλεκτροεγκεφαλογράφος, ένα μηχάνημα Ηλεκτρομυογραφίας/Ηλεκτρονευρογραφίας, ένα φορητό μηχάνημα μελέτης ύπνου, ένας ηλεκτροκαρδιογράφος 12κάναλος, τρία Holter καρδιακού ρυθμού και τρία Holter αρτηριακής πίεσης. Για αποφυγή εν τω βάθει φλεβοθρόβωσης, για κάθε κρεβάτι ασθενούς υπάρχει συσκευή διαβαθμισμένης συμπίεσης κάτω άκρων και για τους έξι ασθενείς.
Εκπαίδευση
Πέραν της εκπαίδευσης των φοιτητών του ΕΚΠΑ, η ΜΑΦ ΑΕΕ έχει γίνει πόλος έλξης πολλών νευρολόγων που επιζητούν εκπαίδευση στην Αγγειακή Νευρολογία. Από την πρώτη στιγμή της ίδρυσης της ΜΑΦ ΑΕΕ έχουν εκπαιδευτεί νευρολόγοι από νοσοκομεία της περιφέρειας (Βόλου, Καρδίτσας, Θεσσαλονίκης) μετά από σχετικό αίτημα των νοσοκομείων και θετική απάντηση του ΚΕΣΥ.
Καθώς η Β΄ Νευρολογική Κλινική ΕΚΠΑ επελέγη από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Εγκεφαλικών (European Stroke Organization-ESO) να διοργανώσει τον Σεπτέμβριο 2025 το Ευρωπαϊκό Σχολείο Μετεκπαίδευσης στα ΑΕΕ (Εuropean Stroke Summer School), 40 ειδικοί νευρολόγοι και παθολόγοι από πολλές ευρωπαϊκές χώρες θα εκπαιδευτούν στους χώρους στης ΜΑΦ ΑΕΕ από διακεκριμένους ξένους και Έλληνες επιστήμονες και από τα μέλη της Κλινικής.
Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, «η αριστεία δεν είναι ποτέ κάτι τυχαίο. Είναι πάντα το αποτέλεσμα υψηλής πρόθεσης, ειλικρινούς προσπάθειας και έξυπνης εκτέλεσης. Αντιπροσωπεύει τη σοφή επιλογή μέσα από πολλές εναλλακτικές – η επιλογή, όχι η τύχη, καθορίζουν τη μοίρα».
Η επιλογή της ΜΑΦ ΑΕΕ της Β΄ Πανεπιστημιακής Νευρολογικής Κλινικής ΕΚΠΑ και συνολικά της Κλινικής είναι η συνεχής βελτίωση σε όλα τα επίπεδα (κλινικό, ερευνητικό, επιστημονικό, εκπαιδευτικό) με γνώμονα πάντα το όφελος των ασθενών.
Διαβάστε παρακάτω το άρθρο από το περιοδικό Health Next Generation (Τεύχος 26) και σε ηλεκτρονική μορφή σελ. 108-111 (πατήστε κάτω δεξιά για μεγέθυνση)
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ο Γεώργιος Τσιβγούλης, MD, PhD, MSc, FESO, FEAN, FAAN, είναι καθηγητής Νευρολογίας και διευθυντής Β’ Νευρολογικής Κλινικής, Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών στο ΠΓΝ «Αττικόν». Επί μία δεκαετία διετέλεσε επισκέπτης καθηγητής και διευθυντής Έρευνας στον Τομέα των Αγγειακών Εγκεφαλικών Επεισοδίων, Νευρολογικό Τμήμα, University of Tennessee Health Science Center, Memphis, TN, USA (2015-2025). Είναι πρόεδρος της Ελληνικής Νευρολογικής Εταιρείας, γενικός γραμματέας της Ελληνικής Εταιρείας Αγγειακών Εγκεφαλικών Νόσων και πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Σπάνια Νοσήματα-Παθήσεις. Επίσης, αποτελεί μέλος του Ανώτατου Υγειονομικού Συμβουλίου (ΑΥΣ) του Εθνικού Οργανισμού Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ) και είναι πρόεδρος της Εξεταστικής Επιτροπής για την Ειδικότητα της Νευρολογίας.
Επί μία τετραετία διετέλεσε αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Εγκεφαλικού (ESO) (2020-2024), ενώ από το 2024 είναι πρόεδρος της Επιτροπής Κατευθυντήριων Οδηγιών του ESO (ΕSO Guideline Board). Eίναι συγγραφέας σε >800 ξενόγλωσσες πρωτότυπες δημοσιεύσεις και >20 κεφάλαια ξενόγλωσσων βιβλίων. Έχει λάβει διεθνή βραβεία, συμπεριλαμβανομένου του European Stroke Conference Young Investigator Award (2003), American Society of Neuroimaging McKinney Research Award (2007) in Neurosonology και European Stroke Organization Scientific Excellence Award (2021). Έχει επιβλέψει με επιτυχία 11 διδακτορικές διατριβές στο ΕΚΠΑ και έχει συμμετάσχει στην επίβλεψη διδακτορικών διατριβών σε πολλά πανεπιστήμια της αλλοδαπής.
