Γράφει ο Αχιλλέας Πλουμίδης, χειρουργός – ουρολόγος – ανδρολόγος, επιστημονικός συνεργάτης του Κέντρου Ρομποτικής και Λαπαροενδοσκοπικής Ουρολογικής Χειρουργικής – Ανδρολογίας, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών.
Η λιθίαση αποτελεί μια από τις πιο συχνές και ίσως την πλέον επώδυνη πάθηση του ουροποιητικού συστήματος, καθώς είναι υπεύθυνη για έναν από τους πιο γνωστούς πόνους, τον κολικό του νεφρού.
Σήμερα, η αντιμετώπιση της λιθίασης και η ανακούφιση από τον βασανιστικό πόνο του κολικού έχει γίνει πιο εύκολη κι αποτελεσματική από ποτέ. Χάρη στα πλεονεκτήματα που προσφέρει το εύκαμπτο ψηφιακό ουρητηροσκόπιο, η θεραπεία της λιθίασης γίνεται άμεσα, ανώδυνα κι αναίμακτα, στο πλαίσιο μιας ενδοσκοπικής μικροεπέμβασης.
Τι είναι η λιθίαση του ουροποιητικού
Ως λιθίαση του ουροποιητικού ορίζεται ο σχηματισμός λίθου ή λίθων εντός της αποχετευτικής μοίρας του ουροποιητικού συστήματος, η οποία περιλαμβάνει τους νεφρούς, τους ουρητήρες, την ουροδόχο κύστη και την ουρήθρα.
Πόσο συχνή είναι η λιθίαση
Η λιθίαση του ουροποιητικού αποτελεί ένα πολύ συχνό πρόβλημα για την υγεία που αφορά ενήλικες και παιδιά. Κάθε χρόνο περίπου 3 εκατομμύρια ασθενείς με προβλήματα λιθίασης επισκέπτονται τον ιατρό τους, ενώ πάνω από μισό εκατομμύριο ασθενείς προσέρχονται στα επείγοντα λόγω προβλημάτων λιθίασης. Η υποτροπή της νόσου ανέρχεται στο 50% μέσα στη δεκαετία, με τους άνδρες να παρουσιάζουν τα υψηλότερα ποσοστά υποτροπών.
Πόσα είδη λίθων υπάρχουν
Τα είδη των λίθων ταξινομούνται με βάση τη χημική τους σύσταση. Οι πιο συνηθισμένοι τύποι λίθων είναι οι εξής:
- Λίθοι ασβεστίου. Εμφανίζονται συχνότερα από τα υπόλοιπα είδη λίθων, ιδιαίτερα σε άντρες ηλικίας 20-30 ετών.
- Λίθοι κυστίνης. Εμφανίζονται σε πάσχοντες από κυστινουρία.
- Λίθοι στρουβίτη. Εμφανίζονται συνήθως σε γυναίκες με λοίμωξη του ουροποιητικού και μπορεί να αποκτήσουν μεγάλο μέγεθος.
- Λίθοι ουρικού οξέος. Εμφανίζονται πιο συχνά στους άντρες παρά στις γυναίκες.
Υπάρχουν και πιο σπάνιες μορφές λίθων, οι οποίες εμφανίζονται σε ασθενείς που λαμβάνουν συγκεκριμένες φαρμακευτικές ουσίες.
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση λίθων
Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που προδιαθέτουν στην εμφάνιση λίθων του ουροποιητικού. Οι πιο σημαντικοί είναι οι εξής:
- Ηλικία. Άτομα μεταξύ 20 και 50 ετών είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν λίθους.
- Φύλο. Η λιθίαση του ουροποιητικού προσβάλλει τους άνδρες τρεις φορές συχνότερα από τις γυναίκες.
- Κληρονομικότητα. Το οικογενειακό ιστορικό αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης λίθων.
- Διατροφή. Η κατανάλωση ζωικού λευκώματος, λίπους και τροφών πλούσιων σε ασβέστιο ευνοεί το σχηματισμό δημιουργία λίθων, καθώς και η αυξημένη κατανάλωση αλατιού.
- Παχυσαρκία. Το υπερβολικό σωματικό βάρος ευνοεί το σχηματισμό λίθων.
- Ξηρασία. Καθημερινά πρέπει να καταναλώνουμε τουλάχιστον 1,5 λίτρο νερό. Αλλιώς αυξάνεται η πιθανότητα σχηματισμού λίθων.
- Φάρμακα. Η λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων ευνοεί το σχηματισμό λίθων.
- Κλιματικές συνθήκες. Οι κάτοικοι περιοχών με θερμά κλίματα έχουν αυξημένη πιθανότητα για εμφάνιση λίθων.
Τι συμπτώματα έχει η λιθίαση του ουροποιητικού
Οι λίθοι όταν βρίσκονται μέσα στα νεφρά είναι συνήθως ασυμπτωματικοί και δεν προκαλούν προβλήματα. Σε αυτήν την περίπτωση η λιθίαση μπορεί να διαγνωστεί κατόπιν τυχαίου απεικονιστικού ελέγχου. Ωστόσο, όταν ένας λίθος μετακινηθεί στον ουρητήρα, τότε προκαλείται απόφραξη, δηλαδή εμποδίζεται η φυσιολογική ροή των ούρων προς την ουροδόχο κύστη. Σε αυτήν την περίπτωση, ο νεφρός διογκώνεται και προκαλεί τον γνωστό κολικό του νεφρού.
Ο οξύτατος αυτός πόνος ξεκινά από τα πλευρά και εκτείνεται προς τη βουβωνική χώρα και προς τα γεννητικά όργανα, δίχως ο ασθενής να μπορεί να βρει ανακούφιση σε καμία θέση. Ο κολικός του νεφρού είναι το βασικό σύμπτωμα της λιθίασης. Παράλληλα, όμως, μπορεί να συνυπάρχουν κι άλλα συμπτώματα, όπως ναυτία, έμετος, αιματουρία, συχνουρία και πυρετός σε περιπτώσεις λοιμώξεων.
Πώς γίνεται η διάγνωση της λιθίασης
Ο ακτινολογικός έλεγχος αναδεικνύει το μεγαλύτερο ποσοστό των λίθων, ενώ το υπερηχογράφημα παρέχει πληροφορίες όχι μόνο για την παρουσία των λίθων, αλλά και για τυχόν απόφραξη της ροής των ούρων. Πιο λεπτομερή απεικόνιση για την ακριβή θέση των λίθων και την επίπτωσή τους προσφέρει η αξονική τομογραφία.
Λιθίαση και εγκυμοσύνη
Η λιθίαση κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης εμφανίζεται με συχνότητα περίπου μία ανά 2.000 κυήσεις. Συνήθως προκύπτει στο 2ο ή 3ο τρίμηνο της κύησης. Τα αίτια της λιθίασης στην εγκυμοσύνη είναι αντίστοιχα με αυτά που ισχύουν στον γενικό πληθυσμό, με τη διαφορά ότι κατά την κύηση συμβαίνουν μεταβολές στο σώμα της γυναίκας που μπορεί να ενισχύουν τη νόσο.
Μια από αυτές τις μεταβολές είναι η διάταση των ουρητήρων και των νεφρών, που ξεκινά φυσιολογικά από την 6η-7η εβδομάδα της κύησης, ως συνέπεια της πίεσης που ασκεί στους ουρητήρες η μήτρα και της αύξησης των επιπέδων προγεστερόνης. Η διάταση (υδρονέφρωση) αυτή και η στάση των ούρων που προκαλεί έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της συγκέντρωσης στα ούρα παραγόντων που ευνοούν το σχηματισμό λίθων.
Διάταση των νεφρών και του ουρητήρα
Μια πέτρα προκαλεί έντονα συμπτώματα όταν είναι πλέον αρκετά μεγάλη, δηλαδή έχει διάμετρο μεγαλύτερη των 4 χιλιοστών, και το μέγεθός της την εμποδίζει να περάσει από τον ουρητήρα προκαλώντας απόφραξη. Λόγω της απόφραξης, η φυσιολογική ροή των ούρων προς την ουροδόχο κύστη εμποδίζεται, τα ούρα μένουν στάσιμα και ως συνέπεια προκαλείται διάταση του ουρητήρα και του νεφρού επειδή τα ούρα μένουν στάσιμα (στάση ούρων). Η διάταση αυτή λέγεται υδρονέφρωση και συνοδεύεται από σπασμούς και πόνο. Η διάταση θεραπεύεται με την αντιμετώπιση της υποκείμενης αιτίας, εν προκειμένω της λιθίασης.
Ποια είναι η κατάλληλη θεραπεία για την αντιμετώπιση της νεφρολιθίασης
Ένα ποσοστό των λίθων αποβάλλεται αυτόματα μέσω της ούρησης. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις που οι λίθοι προκαλούν επίμονο άλγος, λοίμωξη (πυελονεφρίτιδα) και απόφραξη του νεφρού, οπότε και χρήζουν άμεσης θεραπευτικής παρέμβασης.
Η αντιμετώπιση της λιθίασης μπορεί να γίνει με τις παρακάτω επεμβατικές μεθόδους:
- Εξωσωματική λιθοτριψία με κρουστικά κύματα (ESWL), η οποία δεν παρουσιάζει υψηλά ποσοστά επιτυχιών, καθώς μόλις το 50% των ασθενών θα απαλλαγεί από τους λίθους του σε διάστημα ενός μηνός. Πολλοί ασθενείς θα έχουν υπολειμματικά λιθιασικά συγκρίματα, ενώ η μέθοδος αυτή δεν είναι αποτελεσματική σε σκληρούς λίθους.
- Ουρητηροσκόπηση με ημιάκαμπτα/άκαμπτα εργαλεία, που είναι αποτελεσματική μόνο για τη λιθίαση του ουρητήρα.
- Διαδερμική νεφρολιθοτριψία. Η εν λόγω επέμβαση ενδείκνυται για μεγάλους λίθους του νεφρού και πραγματοποιείται μέσω μίας τομής στην οσφυϊκή χώρα, όπου παρακεντείται ο νεφρός και εν συνεχεία με τη βοήθεια ειδικών εργαλείων κατακερματίζεται ο λίθος. Στο τέλος της επέμβασης τοποθετείται σωλήνας μέσα από την τομή του δέρματος και ο ασθενής νοσηλεύεται για 2-3 ημέρες.
- Ανοικτή χειρουργική επέμβαση. Η κλασική χειρουργική μέθοδος έχει ένδειξη πλέον μόνο σε σπάνιες και ειδικές περιπτώσεις.
Τι είναι η διαδερμική νεφρολιθοτομία (PCNL)
Η διαδερμική νεφρολιθοτομία είναι μια ελάχιστα επεμβατική διαδικασία, στην οποία ο χειρούργος αφαιρεί την πέτρα των νεφρών μέσω μιας μικρής τομής στο δέρμα. Γενικά, αυτή η διαδικασία χρησιμοποιείται για την απομάκρυνση λίθων μεγαλύτερων από 2 cm ή ακανόνιστου σχήματος. Η επέμβαση αυτή εκτελείται, συνήθως, όταν οι λιγότερο επεμβατικές διαδικασίες δεν είναι εφικτές ή δεν έχουν επιτύχει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Εκτελείται υπό γενική αναισθησία και διαρκεί περίπου 2-3 ώρες για να ολοκληρωθεί.
Ποια είναι η νέα επαναστατική μέθοδος στην αντιμετώπιση της λιθίασης του νεφρού
Το νέας γενιάς εύκαμπτο ψηφιακό (digital) ουρητηροσκόπιο, όπως αυτό που διαθέτουμε στην κλινική μας, στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, έχει φέρει επανάσταση στην επιτυχή και ασφαλή αντιμετώπιση της λιθίασης ανεξαρτήτως μεγέθους και εντόπισης. Άλλωστε, αποτελεί τεχνολογία αιχμής στο χώρο της ελάχιστα επεμβατικής χειρουργικής στα κέντρα αναφοράς σε Ευρώπη και Αμερική.
Ποια είναι τα πλεονεκτήματα του εύκαμπτου ψηφιακού ουρητηροσκοπίου
Η σύγχρονη ψηφιακή τεχνολογία με μικροκάμερα και Laser απαλλάσσει τον ασθενή άμεσα, ανώδυνα και αναίμακτα από τη λιθίαση του νεφρού. Ειδικότερα:
- Η ψηφιακή μικροκάμερα στην κορυφή του εργαλείου (σε μέγεθος μικροτσίπ) δίνει τη δυνατότητα επισκόπησης όλων των σημείων του νεφρού και του ουρητήρα με εικόνα υψηλής ευκρίνειας και ανάλυσης (chip on the tip).
- Με την τεχνολογία Laser ο κατακερματισμός του λίθου είναι γρήγορος και αποτελεσματικός, ανεξαρτήτως σύστασης και σκληρότητας του λίθου. Ακόμα και οι πιο ανθεκτικοί λίθοι, όπως οι μονοϋδρικού οξαλικού ασβεστίου, μπορούν να αντιμετωπιστούν με επιτυχία. Το ουρητηροσκόπιο είναι τόσο λεπτό και ακριβείας που εισέρχεται στο ουροποιητικό σύστημα διά φυσικών οπών (ουρήθρα), χωρίς την ανάγκη δημιουργίας τομών και ακαλαίσθητων μετεγχειρητικών ουλών.
- Το μέγεθος του εργαλείου (με διάμετρο μικρότερη των 3 mm), σε σχέση με αντίστοιχα ουρητηροσκόπια παλαιότερης γενιάς, επιτρέπει την ομαλή και ατραυματική είσοδο αυτού σε οποιονδήποτε κάλυκα του νεφρού. Ως αποτέλεσμα, αποφεύγονται οι τραυματικές κακώσεις.
- O επαναστατικός σχεδιασμός του συγκεκριμένου εργαλείου συνδυάζει τον ημιάκαμπτο άξονα (stiff shaft) με ένα ιδιαίτερα ευκίνητο άκρο που τηλεκατευθύνεται από τον χειρουργό. Έτσι επιτυγχάνεται η ομαλή είσοδος του εργαλείου ακόμη και σε δύσκολους ανατομικά ουρητήρες και η εύκολη προώθησή του σε όλα τα σημεία του νεφρού.
- Με τη χρήση βοηθητικών εργαλείων (ενδοσκοπικός κάλαθος, υδρόφιλα σύρματα), μέσα από το κανάλι εργασίας (διαμέτρου 1 mm) που διαθέτει, επιτυγχάνεται η απομάκρυνση όλων των υπολειμματικών λιθιασικών συγκριμάτων.
- Ένα άλλο πλεονέκτημα του εύκαμπτου ψηφιακού (digital) ουρητηροσκοπίου είναι η τεχνολογία Narrow Band Imaging (NBI) που διαθέτει. Πρόκειται για ένα σύστημα απεικόνισης που επιτρέπει την αναγνώριση κακοήθων όγκων του νεφρού και του ουρητήρα πριν ακόμα γίνουν ορατοί με απεικονιστικές μεθόδους (υπέρηχος, αξονική τομογραφία). Έτσι, διασφαλίζεται η πρώιμη ανίχνευση, αναγνώριση και κατ’ επέκταση η αντιμετώπιση καρκινικών όγκων του νεφρού.
Γιατί να επιλέξει κανείς αυτή τη μέθοδο
Με το εύκαμπτο ψηφιακό ουρητηροσκόπιο ο ασθενής απαλλάσσεται οριστικά και ανώδυνα από τον βασανιστικό κολικό του νεφρού και το πρόβλημα της λιθίασης με μια ενδοσκοπική μικροεπέμβαση. Η εύκαμπτη ψηφιακή ουρητηροσκόπηση αποτελεί αναίμακτη και αποτελεσματική μέθοδο κατακερματισμού λίθων σε όλα τα σημεία του νεφρού, που με παλαιότερες τεχνικές δεν θα ήταν εφικτό. Το σημαντικότερο από όλα είναι ότι η έξοδος από το νοσοκομείο πραγματοποιείται ακόμα και την ίδια ημέρα, μετά από σύντομη νοσηλεία (day case surgery), ενώ ο ασθενής επιστρέφει στις καθημερινές του δραστηριότητες άμεσα.
Δείτε εδώ όπως δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Health NextGeneration
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ο Δρ Αχιλλέας Πλουμίδης διαθέτει τεράστια εμπειρία στη διαχείριση και αντιμετώπιση όλων των ουρολογικών παθήσεων, ακόμα και των πλέον σπάνιων και περίπλοκων καταστάσεων, εφαρμόζοντας τις πλέον σύγχρονες και καινοτόμες θεραπευτικές προσεγγίσεις.
Χάρη στην εκπαίδευσή του στη Ρομποτική Χειρουργική, πρώτα στο παγκοσμίου φήμης ογκολογικό κέντρο Karolinska Institutet, στη Σουηδία, και κατόπιν στο OLV Vattikuti Robotic Surgery Institute στο Βέλγιο, εξειδικεύτηκε στην πραγματοποίηση επεμβάσεων στο κατώτερο (προστάτης, ουροδόχος κύστη, λεμφαδένες) κι ανώτερο ουροποιητικό (νεφροί, ουρητήρας), καθώς και στην Ουρογυναικολογία, με τη χρήση ρομποτικού συστήματος, διασφαλίζοντας για τους ασθενείς του το βέλτιστο δυνατό χειρουργικό κι αισθητικό αποτέλεσμα με μέγιστη ασφάλεια και ελάχιστη ταλαιπωρία.
Παράλληλα, μετεκπαιδεύτηκε σε Ενδοουρολογία, Λαπαροσκοπική Χειρουργική, Λιθίαση και Εύκαμπτη Ουρητηροσκόπηση στο Hopital Tenon, Universitι Pierre et Marie Curie στο Παρίσι, καθώς επίσης στην Παιδοουρολογία και την Πλαστική Γεννητικών Οργάνων και Ουρήθρας στο Πανεπιστημιακό Ουρολογικό Κέντρο της Γάνδης, στο Βέλγιο, και στο Sava Perovic Foundation, στο Βελιγράδι (visiting fellow).
Διατηρεί θέση εκπαιδευτή Ρομποτικής και Λαπαροσκοπικής Χειρουργικής στο ORSI Robotic Training Center και σε πρόγραμμα Ρομποτικής Χειρουργικής για παιδοουρολόγους στο OLV Vattikuti Robotic Surgery Institute.
Το 2013 αναγορεύτηκε διδάκτωρ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και σήμερα διδάσκει στην Ιατρική Σχολή στο Μεταπτυχιακό «Ελάχιστα Επεμβατική Χειρουργική, Ρομποτική Χειρουργική και Τηλεχειρουργική», όντας υπεύθυνος για την πρακτική εκπαίδευση των ιατρών στη Ρομποτική Χειρουργική.
